Mentale vermoeidheid verslechtert alleen duurprestatie

Het langdurig uitvoeren van een taak die veel concentratie vergt, kan mentaal vermoeiend zijn. Deze mentale vermoeidheid (ook wel cognitieve vermoeidheid genoemd) kan vervolgens een negatief effect hebben op de motivatie, de alertheid en het reactievermogen. Sporters kunnen in het dagelijks leven te maken krijgen met mentale vermoeidheid, bijvoorbeeld na een intensieve werk- of studiedag of zelfs tijdens een lange training. De veronderstelling bestaat dat mentale vermoeidheid kan leiden tot een verandering in de verwerking van signalen in de hersenen. Dit maakt dat een bepaalde inspanning voor sporters als zwaarder wordt ervaren dan wanneer zij mentaal “fris” aan dezelfde inspanning beginnen ^[1]. Bewegingswetenschappers uit onder andere België en Groot-Brittannië hebben gepoogd om de invloed van mentale vermoeidheid op verschillende soorten sportprestaties uiteen te zetten en te verklaren.

Duurprestatie verslechtert na lange computertaak

Sporters die een lange (tussen de 30 en 100 minuten) en moeilijke computertaak moeten verrichten, presteren hierna slechter op een duurprestatie. Op kortdurende, intensieve inspanning heeft het voltooien van een dergelijke vermoeiende taak echter geen effect.

Dit blijkt uit een analyse van elf studies naar de effecten van mentale vermoeidheid op de sportprestatie. In de meeste studies werd een duurinspanning verricht. Daaruit bleek dat sporters slechter presteerden op een looptest van drie en vijf kilometer, en langzamer liepen bij een intervaltest van 45 minuten. Ook bij volhoudtests presteerden sporters een stuk slechter als zij mentaal vermoeid waren, bleek uit de analyse van Van Cutsem en collega’s.

Op kortdurende sportprestaties bleek mentale vermoeidheid echter geen effect te hebben. Zo waren de maximale kracht en het maximale vermogen gelijk, of sporters nu wel of niet mentaal vermoeid waren, en was er geen verschil in prestatie bij sprongtests of een maximale fietstest.

In bijna alle studies zijn de hartfrequentie, de melkzuurconcentratie in het bloed en de motivatie van de sporters voor de inspanningstest gemeten. De mate van mentale vermoeidheid leek deze waarden echter niet te beïnvloeden. Wel bleek dat sporters consequent de inspanning als zwaarder inschatten als zij mentaal vermoeid zijn.

Conclusie

Mentale vermoeidheid heeft op duurprestaties wel, maar op kortdurende inspanning geen negatief effect. Traditionele fysiologische parameters zoals de hartfrequentie en de concentratie melkzuur in het bloed lijken hierin geen sleutelrol te spelen. Het is mogelijk dat de mentale vermoeidheid zorgt voor een veranderde signaalverwerking in de hersenen, zoals de auteurs van dit artikel aangeven. Hierdoor ervaren sporters de inspanning als zwaarder dan als zij mentaal “fris” aan dezelfde taak beginnen. Dit is echter in dit artikel niet onderzocht. Voor een trainer kan het belangrijk zijn om te weten of duursporters voorafgaand aan de training al mentaal vermoeid zijn. Uiteraard is het voor sporters aan te bevelen om altijd fris aan een wedstrijd te beginnen.