Effect koudwaterbad niet groter dan placebo-effect

Hoewel in steeds meer studies is aangetoond dat het nemen van een koudwaterbad na inspanning geen effect heeft op objectieve maten van herstel zoals het afvoeren van afvalstoffen, passen tal van atleten deze methode nog steeds toe. Een veel gehoorde claim is dat atleten na het nemen van een koudwaterbad minder spierpijn ervaren. Fysiologisch gezien is daar tot op heden nog geen verklaring voor gevonden. De vraag is echter of er überhaupt een fysiologische verklaring voor is. Wellicht spelen psychische factoren, zoals het placebo-effect, een veel belangrijkere rol bij de gevonden effecten van een koudwaterbad. Als een atleet gelooft in de positieve werking van een koudwaterbad, is de kans groot dat hij ook zal aangeven dat hij ervaart dat het werkt. Onderzoekers uit Melbourne hebben nu voor het eerst geprobeerd te bepalen welk deel van het effect van koudwaterbaden te verklaren is door het placebo-effect.

‘Herstelbevorderende olie’

Het placebo-effect ondervangen bij een koudwaterbad is echter nog niet eenvoudig. Een atleet voelt immers of hij in koud of warm water zit. De onderzoekers hebben daarom de volgende methode bedacht. Na een maximale inspanning (4 fietssprints van 30 s) moesten 10 van de 30 mannelijke recreatieve atleten die aan de studie deelnamen 15 minuten plaatsnemen in een bad van ongeveer 35°C. Terwijl de atleten in het bad zaten deden de onderzoekers een zogenaamd nieuw ontwikkelde herstelbevorderende olie in het water. Deze olie zou hetzelfde effect hebben als een koudwaterbad, maar was in werkelijkheid niets meer dan een middel om de huid mee te reinigen. Van de overige atleten namen er 10 na de sprints plaats in een bad van ongeveer 10°C en 10 in een bad van ongeveer 35°C zonder olie. Voor en na het nemen van het ‘herstelbad’ zijn tal van objectieve en subjectieve parameters gemeten. Zo zijn de spiertemperatuur en verschillende bloedparameters gemeten. Daarnaast is ook het geloof in de effectiviteit van de herstelmethode gemeten.

De atleten uit de verschillende groepen hadden tijdens de sprints even veel arbeid geleverd. Door deze inspanning steeg de spiertemperatuur van de m. quadriceps femoris in alle groepen ongeveer 1,5°C tot gemiddeld 37,6°C. Bij de atleten die in het koude water zaten daalde de spiertemperatuur ongeveer 3,5°C terwijl de spiertemperatuur van de atleten die in een bad van 35°C zaten nagenoeg gelijk bleef. Ondanks de aanzienlijke verschillen in spiertemperatuur is er in de diverse bloedparameters op geen enkel tijdstip een verschil gevonden tussen de groepen. De atleten die in het koude water herstelden, en de atleten die herstelden met de herstelolie, konden tot 48 uur na de inspanning gemiddeld meer kracht leveren met hun m. quadriceps femoris dan de atleten die alleen in het warme water hadden gezeten. De atleten die alleen in het warme water herstelden, waren voorafgaand aan de studie minder overtuigd van de effectiviteit van hun herstelmethode dan de andere atleten.

Placebo-effect

Deze studie van Broatch e.a. laat zien dat het positieve effect van een koudwaterbad op het herstel te verklaren is door een placebo-effect. Fysiologisch gezien is er, op de lagere spiertemperatuur door het koude water na, immers geen verschil gevonden tussen de 3 groepen. Dat de atleten die in het koude water of in het warme water met de herstelolie herstelden meer kracht konden leveren, is te verklaren omdat zij een groter geloof hadden in de effectiviteit van hun herstelmethode. Met andere woorden, omdat zij geloofden dat het werkte, werkte het ook. Dat een placebo-effect een krachtig effect kan zijn, is in het verleden in tal van studies aangetoond. Nu blijkt dat het ook het positieve effect van een koudwaterbad verklaart. Een coach of atleet moet echter wel voorzichtig omgaan met een placebo-effect. Als je gelooft in de positieve werking van een koudwaterbad, en er is op een bepaald moment geen koud water voorhanden, kan dit juist negatief werken op het herstel.