Hoewel het moeilijk is om het aantal dopinggebruikers in de sport vast te stellen, wijzen eerdere schattingen op percentages tussen de 14% en 39% onder internationale topsporters. Om het aantal dopinggebruikers te verminderen en de preventie te verbeteren, is het belangrijk om te begrijpen welke factoren bijdragen aan dopinggebruik, of juist beschermen hiertegen.
Sinds de laatste analyse van risicofactoren voor dopinggebruik in 2014 zijn er veel nieuwe studies verschenen. Een groep internationale onderzoekers analyseerde daarom alle studies naar risicofactoren voor dopinggebruik gezamenlijk opnieuw. Zij publiceerden hun bevindingen in het vooraanstaande tijdschrift British Journal of Sports Medicine.
Wat is al bekend?
- Persoonlijke factoren zoals normen en waarden, houding ten opzichte van dopinggebruik, motivatie en niet sociaal gedrag beïnvloeden het dopinggebruik van sporters.
- De omgeving, zoals de normen en waarden van het team of de coach, speelt ook een belangrijke rol.
Wat is nieuw?
- Factoren zoals ontevredenheid over het lichaam, blootstelling aan fitnessposts op sociale media en psychische problemen komen naar voren als nieuwe risicofactoren voor dopinggebruik in de sport.
- Semiprofessionele en oudere sporters zijn waarschijnlijk extra kwetsbaar voor deze risico’s.
Ontevredenheid over lichaam
Sporters die ontevreden zijn over hun lichaam hebben een verhoogd risico op dopinggebruik. Dit geldt bijvoorbeeld voor sporters die veel bezig zijn met hun uiterlijk of eetproblemen hebben. Ook sporters die op (sociale) media vaak worden blootgesteld aan fitness en lichaamsidealen, of die kampen met psychische problemen – zoals angst en depressie – hebben een hoger risico.
Alcohol en sigaretten
Sporters die supplementen en bepaalde middelen zoals alcohol en sigaretten gebruiken, lopen ook een verhoogd risico op dopinggebruik. Hoewel supplementgebruik vaak samen voorkomt met dopinggebruik, betekent dit niet dat het gebruik van supplementen sporters direct aanzet tot dopinggebruik.
Normen en waarden
De onderzoekers bevestigen dat dopinggebruik van sporters samenhangt met persoonlijke factoren, zoals normen en waarden, motivatie en niet sociaal gedrag, zoals het eerdere onderzoek ook heeft aangetoond. Sporters met een positieve houding ten opzichte van doping, die angst hebben om te verliezen of agressie tonen, hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op dopinggebruik.
Ook blijven omgevingsfactoren belangrijk. Normen en waarden binnen het team of van de coach, net als sociale normen over doping, blijken opnieuw risicofactoren te zijn. Sporters die dopinggebruik binnen hun team als normaal beschouwen of er minder bezwaren tegen hebben, lopen bijvoorbeeld een groter risico om zelf doping te gebruiken.
Beschermende factoren
Sporters met positieve normen en waarden ten opzichte van doping, en die het vertrouwen hebben dat ze ook zonder doping kunnen, hebben een lager risico op dopinggebruik. Ook helpen een flexibele en taakgerichte instelling van sporters, en een omgeving waarin ze gestimuleerd worden om zelf beslissingen te nemen, bij het weerstaan van doping.
Het samenspel van risicofactoren en beschermende factoren bepaalt uiteindelijk of een sporter de intentie heeft om doping te gebruiken of daadwerkelijk overgaat tot gebruik. Bewustzijn van risico- en beschermende factoren is een eerste stap die sporters kan helpen de verleiding en druk tot dopinggebruik te weerstaan.
Bron
- Ntoumanis N, Dølven S, Barkoukis V, Boardley ID, Hvidemose JS, Juhl CB, Gucciardi DF. Psychosocial predictors of doping intentions and use in sport and exercise: a systematic review and meta-analysis. Br J Sports Med. 2024 Jul 3:bjsports-2023-107910.
