Mentale gezondheid van Nederlandse voormalig topsporters onder druk

Voor het onderzoek kregen bijna 200 oud-topsporters de vraag of ze het afgelopen jaar mentale gezondheidsproblemen hadden. De meesten waren 17 jaar geleden gestopt met topsport. Bij de mentale gezondheidsproblemen ging het om symptomen van stress, angst/depressie, slaapstoornissen, alcoholmisbruik en eetstoornissen. 28 procent gaf aan symptomen van angst en depressie te hebben ervaren. 20 procent benoemde het afgelopen jaar verstoord eetgedrag te hebben gehad, 15 procent slaapproblemen en 13 procent gaf aan stress te hebben ervaren. 7 procent benoemde symptomen die duiden op alcoholmisbruik. In totaal meldde 7 procent twee en 4 procent drie mentale gezondheidsproblemen.

Mentale gezondheidsproblemen komen waarschijnlijk vaker voor bij oud-topsporters dan in de algemene Nederlandse bevolking, waar slechts 4 tot 6 procent klachten heeft. Of oud-topsporters daadwerkelijk meer klachten ervaren, is niet met zekerheid te zeggen. De cijfers zijn niet goed te vergelijken vanwege verschillende vragenlijsten.

Tevredenheid carrière 

Tevredenheid over de topsportcarrière speelde een rol bij het risico op mentale gezondheidsproblemen. Oud-topsporters die ontevreden zijn over hun sportcarrière hadden namelijk een drie tot vier keer hoger risico op het ontwikkelen van slaapproblemen en eetstoornissen in vergelijking met sporters die tevreden terugkijken op hun carrière. Ook hadden sporters die ongunstige levensgebeurtenissen hadden doorgemaakt, zoals het overlijden van een echtgenoot, een klein verhoogd risico op het ontwikkelen van een eetstoornis.

Of sporters het zelf tijd vonden voor pensioen of dat ze gedwongen waren gestopt, bijvoorbeeld vanwege een blessure, speelde geen rol voor de mentale gezondheid.

Verstreken tijd

Ook de verstreken tijd sinds het beëindigen van de topsportcarrière maakte uit voor de mentale gezondheid. Zo werden symptomen van stress, angst/depressie en slaapstoornissen het meest gemeld in de eerste 15 jaar na het beëindigen van de carrière. Voor alcoholmisbruik en eetstoornissen maakt de tijd niet uit, en kwamen symptomen gelijkmatiger voor sinds het topsportpensioen.

Identiteit en transitie

Hoewel de Amsterdammers dit niet specifiek hebben onderzocht, komt de mentale gezondheid vaak onder druk door identiteitsproblemen. Als topsporters stoppen met hun carrière verliezen ze namelijk een gedeelte van hun identiteit, en moeten ze die ergens anders aan ontlenen.

Als goede ondersteuning ontbreekt bij de overgang van topsporter naar oud-topsporter kunnen problemen ontstaan. Om topsporters voor te bereiden op het leven na de topsport, beschrijven de onderzoekers verschillende manieren om dit transitieproces te bevorderen, zoals onderwijs, mentale en vaardigheidstraining en loopbaanbegeleiding.

Volgens de onderzoekers kunnen topsporters na het beëindigen van hun carrière ook baat hebben bij een afsluitend gezondheidsonderzoek. Dit geeft inzicht in de medische geschiedenis en actuele gezondheidsproblemen, inclusief aanbevelingen voor het bevorderen van een gezonde levensstijl.